Monety Augusta Poniatowskiego

Katalog polskich monet obiegowych Stanisława Augusta Poniatowskiego

Stanisław August Poniatowski panował w latach 1764-1795. Jego ocena jako władcy jest niejednoznaczna i zawsze budziła wiele emocji. Bezsprzecznie był człowiekiem bardzo inteligentnym, obdarzonym wielkimi zdolnościami organizatorskimi i zamiłowaniem do sztuk pięknych. Między innymi zainicjował utworzenie mennicy w Warszawie i zgromadził duży zbiór numizmatyczny. Zastając gospodarkę wyniszczoną długim okresem wojen został przez sejm zobowiązany do przeprowadzenia reformy monetarnej. Jeden z artykułów PACTA CONVENTA nakazywał mu uruchomienie nowej mennicy, która miała produkować dobrą monetę. Mennica powstała, częściowo z własnych środków króla. W 1765 r. Komisja Skarbowa ustaliła stopę menniczą. Z grzywny miano bić 80 złotych polskich. Złoty dzielił się na 30 groszy miedzianych lub 4 grosze srebrne, talar składał się z 8 złotych, a dukat z 16,75 złotego. Taka stopa mennicza była wyższa od pruskiej i powodowała odpływ dobrej monety za granice Rzeczypospolitej więc w roku 1786 ustalono nową stopę równą 83,5 złotego z grzywny kolońskiej, a w roku 1794 zrównano ją ze stopą pruską (84,5 złotego z grzywny).

Za panowania Poniatowskiego bito monety:

  • koronne, bite w Krakowie
  • koronne, bite w Warszawie
  • toruńskie, bite w Toruniu
  • gdańskie, bite w Gdańsku
  • kurlandzkie lenne, bite w Mitawie

Mennica w Krakowie
Pracowała w latach 1765-1768 na Wawelu. Przedsiębiorcą menniczym był Piotr Mikołaj Gartenberger (stąd "G", jako znak menniczy). Niestety, tą samą literą były oznaczane również produkty mennicy Warszawskiej, stąd trudno o pewne i jednoznaczne określenie pochodzenia poszczególnych monet.

Mennica w Warszawie
Była czynna w latach 1765-1795. Pochodzą z niej wszystkie monety srebrne. Administratorem był wymieniony już Piotr Mikołaj Gartenberger ( oznaczenie G lub G ). Intendentami byli:
  • Fryderyk Wilhelm Sylm - FS - 1765 - 1767
  • Justyn Schroeder - IS - 1768 - 1772
  • Antoni Partenstein - AP - 1772 - 1774
  • Efraim Brenn - EB - 1774 - 1792
Od 1791 r. stosowano oznaczenia MV lub MW oznaczające mennicę warszawską.

Mennica toruńska
Działała w latach 1764-1765 pod kierownictwem Szymona Bruckmana. W tej mennicy bito szelągi, trojaki i szóstaki według starej stopy menniczej z czasów Augusta III.

Mennica Gdańska
Po pierwszym okresie działalności przypadającym na lata 1764-1767 z polecenia Sejmu mennicę zamknięto ponieważ podobnie, jak toruńska, mennica biła monetę niezgodnie z obowiązującą stopą. Mennicę dzierżawili:
  • Rudolf Ernest Oeckermann - REOE - 1764-1765
  • Fryderyk Ludwik Sturber - FLS - 1766-1767
Ponownie uruchomiono mennicę w Gdańsku w roku 1793. Nieznany z nazwiska mincerz oznaczał bite wtedy szelągi literkami CLM.

Mennica w Mitawie
W tej mennicy bito lenne monety kurlandzkie. Za panowania Ernesta Jana Birona mincerzami byli:
  • Graefenstein - G - 1764
  • Justus Karol Schroeder - IGS - 1764-1765
  • Jan Fryderyk Schmickert - IFS - 1764-1765
W roku 1765 mennicę zamknięto, a ponownie uruchomiono w roku 1780 - Kurlandią władał wtedy książe Piotr Biron, a mennica biła tylko talary i dukaty bez znaków menniczych.

Podane ceny są cenami orientacyjnymi (w złotówkach), opartymi na danych z rynku kolekcjonerskiego z ostatnich 3 lat odnoszą się do monet w III stanie zachowania. (stany zachowania) Wyceny sporządziłem w oparciu o:

  • W.Niemirycz - cotygodniowe relacje z warszawskich targów staroci publikowane w Rzeczpospolitej,
  • Przegląd Numizmatyczny,
  • Katalogi aukcyjne WCN, GGN, Cieszyn, PTN,
  • własne obserwacje na giełdach i w sklepach na Śląsku.


szelągi koronne metal miedź awers monogram SAR pod koroną rewers napis 4 wierszowy *I*/SOLID/R.P./G
rocznik cena uwagi
bez daty 150 2 odmiany: mała i duża 1766 unikat? 1767 20 1768 15 3 odmiany różniące się wielkością liter 1768 20 napis w 3 wierszach, bez litery G 1776 35 1792 40 MV
szelągi toruńskie metal miedź awers monogram SAR pod koroną rewers napis 3 wierszowy SOLID/CIVITAT/THORUN, niżej herb Torunia
rocznik cena uwagi
1765 140 3 odmiany różniące się ozdobnikami na rewersie
szelągi gdańskie metal miedź awers monogram SAR pod koroną rewers napis 3 wierszowy SOLID/CIVITAT/GEDAN, niżej herb Gdańska, monogram dzierżawcy mennicy
rocznik cena uwagi
1764 ??? unikat? 1765 40 R.E.-OE. 1765 120 jednostronny, tylko rewers 1766 45 F.L.-S. 1793 90 CL-M 1793 300 CL-M srebro, unikat?
szelągi lenne kurlandzkie metal miedź awers popiersie E.J.Birona, wokół napis D.G.ERNEST.IOH.DVX rewers Orzeł i Pogoń pod koroną, niżej SOLID, wokół IN.LIV.CVRL.et.SEM.1764
rocznik cena uwagi
1764 35 1764 35 pod napisem SOLID literki I.C.S. 1764 45 pod napisem SOLID literki I.F.S.
półgrosze koronne metal miedź awers monogram SAR pod koroną, po bokach data rewers napis 4 wierszowy *1/2*/GROSSUS/REG.POL/ literki
rocznik cena uwagi
bez roku bez litery G, znany 1 egz. 1765 unikat? 1766 15 G 1767 15 G 1768 15 G 1775 18 E.B. 1776 15 E.B. 1777 15 E.B. 1780 20 E.B. 1781 25 E.B. 1782 15 E.B. 1792 75 MV
grosze koronne metal miedź awers monogram SAR pod koroną, po bokach data rewers pod koroną 5-polowy herb w wieńcu, niżej monogram dzierżawcy mennicy, wokół I.GROSSVS.REG:POL:M:D:L:
rocznik cena uwagi
1765 25 V-G 1765 20 V-G na awersie 1765 35 G 1765 15 g 1765 ??? bez litery G 1766 15 G 1766 15 g 1766 ? g GROSSUS zam. GROSSVS 1767 15 G 1767 15 g 1767 ? g GROSSUS zam. GROSSVS 1768 15 G 1768 15 g 1768 ? g GROSSUS zam. GROSSVS 1769 15 g 1770 15 g 1771 25 g 1772 15 g 1772 120 A.P. 1773 15 A.P. 1774 25 A.P. 1774 20 E.B. 1775 15 E.B. 1776 75 A.P. 1776 20 E.B. 1777 150 A.P. 1777 20 E.B. 1778 15 E.B. 1779 15 E.B. 1780 15 E.B. 1781 20 E.B. 1782 20 E.B. 1783 15 E.B. 1784 15 E.B. 1785 15 E.B. 1786 20 E.B. 1786 40 E.B. GROSZ Z MIEDZI KRAIOWEJ 1787 15 E.B. 1787 45 E.B. GROSZ Z MIEDZI KRAIOWEJ 1788 15 E.B. 1788 35 E.B. GROSZ Z MIEDZI KRAIOWEJ 1789 15 E.B. 1790 15 E.B. 1791 15 E.B. 1791 35 M.V. 1792 15 E.B. 1792 15 M.V. 1793 15 E.B. 1793 15 M.V. 1794 15 M.V. 1795 150 M.V.
grosze lenne kurlandzkie metal miedź/srebro awers popiersie E.J.Birona, wokół napis D.G.ERNESTUS.IOHANNES.DVX albo monogram IR, po bokach data rewers Orzeł i Pogoń pod koroną, po bokach korony i data wokół IN.LIVONIA.CVRL.ET.SEMIGAL, albo Orzeł i Pogoń pod koroną, niżej ICS, wokół MON.ARGENT.DVC.CVRLAND.
rocznik cena uwagi
1763 160 popiersie 1763 50 monogram 1764 50 monogram
trojaki koronne metal miedź awers popiersie króla, wokół napis STANISLAUS AUG:D:G:REX POL M:D:L: rewers pod koroną 5-polowy herb w wieńcu, niżej monogram dzierżawcy mennicy, wokół GROSSVS POLON:TRIPLEX (data)
rocznik cena uwagi
1765 35 g popiersie w zbroi 1766 30 g popiersie w zbroi 1766 g unikat? 1766 30 G 1767 30 G 1768 30 G 1769 30 G 1770 30 G 1771 35 G 1772 30 G 1772 30 A.P. 1773 30 A.P. 1774 30 A.P. 1775 30 E.B. 1776 30 E.B. 1777 30 E.B. 1778 30 E.B. 1779 30 E.B. 1780 35 E.B. 1781 30 E.B. 1782 35 E.B. 1783 30 E.B. 1784 30 E.B. 1785 30 E.B. 1786 30 E.B. 1786 30 E.B. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1787 30 E.B. 1787 35 E.B. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1788 30 E.B. 1788 35 E.B. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1789 30 E.B. 1790 30 E.B. 1791 30 E.B. 1791 40 E.B. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1792 30 E.B. 1792 30 M.V. 1792 45 M.W. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1792 50 W.M. TROIAK Z MIEDZI KRAIOWEY 1793 30 M.V. 1794 30 M.V.
trojaki toruńskie metal srebro awers monogram SAR pod koroną, po bokach data rewers anioł, niżej herb torunia, po bokach literki S-B wokół napis GROSSVS TRIPLEX THORVNENSIS
rocznik cena uwagi
1764 80 1765 60
trojaki gdańskie metal srebro awers monogram SAR pod koroną, po bokach data rewers herb Gdańska trzymany przez 2 lwy, niżej znak mincerza, wokół napis GROSSVS TRIPLEX GEDANENSIS
rocznik cena uwagi
1765 60 R.E.OE. 1766 60 F.L.S
trojaki lenne kurlandzkie metal srebro awers popiersie E.J.Birona w zbroi wokół napis D.G.ERNEST.IOH.IN.L.C.et.S.DVX rewers Orzeł i Pogoń pod koroną, niżej cyfra 3 i znak mincmistrza wokół napis MON.ARGENT.DVC.CVRLAND. (rok)
rocznik cena uwagi
1764 150 I.C.S. 1764 100 I.C.S. , pod ramieniem S 1764 100 I.F.S. 1765 100 I.F.S.
szóstaki koronne metal srebro awers napis w 3 wierszach *6* / GROSZY / rocznik rewers pod koroną 3-polowa okrągła tarcza herbowa wokół napis STANISLAUS AUGUSTUS
rocznik cena uwagi
1794 50 małe cyfry daty 1794 60 duże cyfry daty 1795 75
szóstaki toruńskie metal srebro awers głowa króla w koronie wokół napis: STANISL.AVG.R.POL.N.D.L.R.P. rewers anioł, niżej herb torunia, po bokach data i literki S-B niżej cyfra VI, wokół napis MONETA ARGENT - CIVITA THORVNENS
rocznik cena uwagi
1765 600 2 odmiany napisu na awersie
szóstaki gdańskie metal srebro awers głowa króla w koronie wokół napis: STANISL.AVG.R.POL.N.D.L.R.P. rewers herb Gdańska trzymany przez 2 lwy, niżej znak mincerza, wokół napis MON.ARGENIT:CIVIT:GEDAN:data
rocznik cena uwagi
1764 500 1765 500
SZÓSTAKI lenne kurlandzkie metal srebro awers popiersie E.J.Birona w zbroi wokół napis D.G.ERNEST.IOH.IN.LIV.CURL.et.SEM.DVX rewers Orzeł i Pogoń pod koroną, niżej cyfra VI i znak mincmistrza wokół napis MONETA.ARGENT.DVC.CVRLAND. (rok)
rocznik cena uwagi
1763 700 1764 700 3 odmiany napisów
dziesiątaki koronne metal srebro awers napis w 6 wierszach *10* | GR:MIEDZ: | 250 1/2 | Z GRZ:KOL: | data | literki rewers pod koroną 3-polowa okrągła tarcza herbowa wokół napis STAN:AUG:Z.B.L.KROL POL.W.X.L.
rocznik cena uwagi
1787 100 1788 100 1789 120 1790 100 1791 100 1792 900 M.V. 1792 100 M.W. 1793 100 1794 300 1795 900
srebrniki koronne (grosze srebrne) metal srebro awers w kwadracie napis w 5 wierszach 320 | EX | MARCA | PURA COL | data wyżej: 1.GR., niżej: literki, z lewej: M.D.L, z prawej: R.POL. rewers w kwadracie monogram SAR
rocznik cena uwagi
1766 600 bez MDL i P.POL 1766 3000 tylko 1 GR 1766 100 1767 3000 tylko 1 GR 1767 100 1768 100 FS 1768 4000 IS 1772 2000 1773 120 1774 120 1775 100 1776 100 1777 200 1778 300 1779 120 1780 300 1781 500 1782 100

Wyższe nominały sa w opracowaniu pana Jerzego Chalupskiego.


Na podstawie strony Jurka Chalupskiego(Katalog z okresu panowania Augusta Poniatowskiego)



Je¶li masz jakie¶ pytania lub sugestie ... Napisz do mnie